Analiza zmienności i korelacji fizycznych cech skrzydlaków 11 gatunków klonów

nasiona, cechy, zakresy zmienności, współzależności, sortowanie

Kluczem do projektowania i modelowania wielu procesów związanych ze zbiorem, obróbką i siewem nasion jest zdobycie informacji o zakresie zmienności ich cech fizycznych oraz występujących między tymi cechami współzależności. Dlatego też celem pracy jest wyznaczenie zakresu zmienności podstawowych cech fizycznych skrzydlaków wybranych ich gatunków oraz określenie współzależności między tymi cechami w aspekcie wykorzystania tych danych przy sortowaniu nasion. Z tego względu dokonano pomiarów prędkości krytycznej unoszenia, grubości, szerokości, długości i masy skrzydlaków jedenastu gatunków klonów oraz grubości i masy owocni każdego skrzydlaka po usunięciu skrzydełka. Na ich podstawie obliczono wskaźniki proporcji poszczególnych wymiarów i mas skrzydlaków. Dane z pomiarów i obliczeń opracowano statystycznie, wykorzystując analizę wariancji oraz analizę korelacji i regresji. Średnia prędkość krytyczna unoszenia skrzydlaków analizowanych gatunków klonów zawiera się w przedziale od 3,71 do 8,65 m·s–1, ich średnia grubość – od 0,28 do 0,61 mm, średnia szerokość – od 5,91 do 13,00 mm, średnia długość – od 21,59 do 45,60 mm, średnia masa – od 15,6 do 136,1 mg, średnia grubość owocni – od 1,31 do 6,38 mm oraz średnia masa owocni – od 12,4 do 110,6 mg. Pod względem masy skrzydlaki klonów są uszeregowane rosnąco wg następującej kolejności: tatarski, Henry’ego, Dawida, zielonokory, palmowy, jesionolistny, polny, jawor, kosmaty, okrągłolistny i pospolity. W procesie uszlachetniania materiału nasiennego klonów należy stosować separatory pneumatyczne i/lub separatory sitowe z sitami o otworach podłużnych, co zapewni większe wyrównanie uzyskanych frakcji pod względem masy skrzydlaków, a przy osobnym ich wysiewaniu może prowadzić do większego ujednolicenia terminu wschodów roślin.