Różnorodność biologiczna w trzech jeziorach lobeliowych w kontekście oddziaływań zlewni

jeziora lobeliowe, zlewnie, fizyko-chemia wód, plankton, roślinność

Problem antropogennych przemian środowiska przyrodniczego prowadzących do ubożenia różnorodności gatunkowej i siedliskowej jest szczególnie istotny w odniesieniu do wrażliwych na zmiany ekosystemów obszarów chronionych powiązanych z otaczającymi je przekształconymi ekosystemami. Dotyczy to m.in. miękkowodnych jezior o niskiej trofii – zwanych ze względu na specyficzną roślinność „jeziorami lobeliowymi” – które często otoczone są mniej lub bardziej przekształconymi zlewniami. Z powodu słabo zbuforowanych wód część z tych jezior ulega przyspieszonej dystrofizacji i humifikacji, a inne eutrofizacji. W pracy przeanalizowano stan i zmiany w ciągu ostatnich kilkunastu lat w ekosystemach 3 jezior lobeliowych – rezerwatów przyrody. Bezpośrednie otoczenie jednego z tych rezerwatów jeziornych stanowią seminaturalne lasy bukowe w typie buczyny pomorskiej i ugorowane tereny rolnicze. Ekosystem tego jeziora lobeliowego należy określić jako „zrównoważony”. Drugie z tych jezior ma stosunkowo niewielką zlewnię całkowicie pokrytą borami sosnowymi, borami bagiennymi i torfowiskami wysokimi – w przeszłości antropogennie przekształconymi poprzez nasadzenia sosny i świerka oraz próby osuszania torfowisk przez odprowadzanie bogatych w związki humusowe wód bezpośrednio do jeziora. Efektem jest postępująca dystrofizacja i humifikacja wód jeziora oraz stopniowe ograniczanie występowania charakterystycznych dla jezior lobeliowych gatunków roślin. Natomiast zlewnia trzeciego jeziora – rezerwatu została silnie antropogennie zmieniona, a w jeziorze obserwuje się wyraźne symptomy humifikacji i eutrofizacji w wyniku, której nastąpiła eliminacja izoetidów.