Wybrane właściwości utworów ilastych na zalesionym zwałowisku kopalni siarki

utwory ilaste, aktywność enzymatyczna, metale ciężkie, zwałowisko

Badania zlokalizowano na terenie zalesionego zwałowiska zewnętrznego kopalni siarki w Piasecznie koło Tarnobrzega (50°35'N; 21°47'E). Do badań zawartości metali śladowych oraz aktywności enzymatycznej materiału ilastego wytypowano następujące obiekty: l. na wierzchowinie w monokulturze brzozy brodawkowatej (Betula verrucosa), 2. na wierzchowinie w drzewostanie brzozy brodawkowatej i lipy drobnolistnej (Tilia cordata) w zmieszaniu grupowym, 3. na zboczu, w jednogatunkowym drzewostanie osiki (Populus tremula) z podszytem derenia rozłogowego (Camus stolonifera). Stwierdzono, że zawartość Cu, Pb i Zn w badanym materiale ilastym nie przekraczała wartości uznawanych za naturalne tło. Utwory ilaste pobrane ze zbocza zwałowiska spod jednogatunkowego drzewostanu osiki (Populus tremua) z podszytem derenia rozłogowego (Cornus stolonifera) zawierały podwyższoną zawartość Cd. Zawartość Cd, Cu i Zn w gruncie ze zbocza zwałowiska była istotnie większa, w porównaniu z zawartością tych pierwiastków w gruncie z wierzchowiny. Stwierdzono większą zawartość Pb w materiale ilastym z wierzchowiny niż w materiale ze zbocza zwałowiska. Największą aktywnością badanych enzymów glebowych (dehydrogenaz, fosfataz, ureazy i proteazy) cechowały się utwory ilaste ze zbocza zwałowiska. Na wierzchowinie aktywność enzymatyczna gruntu spod drzewostanu brzozy brodawkowatej i lipy drobnolistnej w zmieszaniu grupowym była większa niż aktywność enzymatyczna gruntu spod monokultury brzozy brodawkowatej. Nasilenie badanych procesów enzymatycznych korespondowało ze wzrostem zawartości składników biogennych w gruncie oraz ze zmniejszeniem zagęszczeniem gruntu.