SELEKCJA MUTANTÓW RZEPAKU OZIMEGO (BRASSICA NAPUS L.) O OBNIŻONEJ ZAWARTOŚCI SKŁADNIKÓW ANTYŻYWIENIOWYCH PRZY UDZIALE SPEKTROMETRII ODBICIOWEJ W BLISKIEJ PODCZERWIENI (NIRS)

rzepak, mutanty, glukozynolany, sinapina, kwas fitynowy, NIRS

Wzrost zainteresowania rzepakiem związany jest z dużymi możliwościami jego wykorzystania tak do celów przemysłowych jak i konsumpcyjnych. Jakość oleju oraz śruty rzepakowej związana jest między innymi z zawartością składników antyżywieniowych w nasionach takich jak np. glukozynolany, sinapina, kwas fitynowy. Jednym ze sposobów zwiększenia zakresu zmienności cech decydujących o jakości produktów otrzymywanych z nasion rzepaku jest mutageneza. Nasiona form wyjściowych (linia DH-0120) oraz pokolenia M5 rzepaku ozimego, które posłużyły do analiz pochodziły z samozapylenia 4000 pojedynków. Analizowano je pod kątem zawartości glukozynolanów, sinapiny oraz kwasu fitynowego przy pomocy nieniszczącej metody NIRS. Ze względu na różną ilość nasion zebranych z poszczególnych pojedynków analizy wykonywano na dwa sposoby tj. z adapterem (dodatkowym pierścieniem) jak i bez adaptera. Stwierdzono wyraźne zwiększenie zakresu zmienności badanych cech u mutantów, których wartości kształtowały się dla: glukozynolanów od 3,1 do 80,0 M g-1, sinapiny 4,7-11,8 mg g-1 oraz kwasu fitynowego 11,4-16,1 mg g-1. Analizy kilkunastu form wyjściowych linii DH-0120 przy zastosowaniu dwóch metod wykazały różnice dla wybranych parametrów (np. zawartość glukozynolanów oznaczona z adapterem wynosiła 11,0 M g-1, a bez adaptera uzyskała wartość 8,0 M g-1). Takie badania wykonano również na kilkudziesięciu próbkach nasion mutantów stwierdzając podobne zależności przy zastosowaniu obu metod.