Metoda określania ilości erozyjnie przemieszczanego materiału na podstawie pomiaru stożków deluwialnych-piaszczystych

erozja wodna gleb, stożki deluwialne, wielkość zmywu glebowego

Streszczenie. W rzeźbie terenu obszarów niżowych ze względu na charakter zboczy osady deluwialne najczęściej nie zachowują się w całości, gdyż najlżejsze składniki odprowadzane są często bezpośrednio do cieków wodnych, jezior lub oczek wodnych, bądź rozpraszane są na łąkach dolin rzecznych i równin torfowych. W obrębie erodowanych pól pozostają tylko frakcje grubsze, najczęściej piaski lub utwory pyłowe grube. W pracy omówiono metodę szacowania całości zmytego erozyjnie materiału glebowego na podstawie stożków deluwialnych zbudowanych z grubszych frakcji granulometrycznych, głównie piasków. Ponieważ w większości zbadanych przypadków nie udaje się pomierzyć całości zdeponowanego w obniżeniach materiału deluwialnego, postanowiono przy użyciu metody pośredniej dokonać obliczeń całości zmytego ze zboczy materiału glebowego. U podstawy tej metody leży założenie, że z obszaru zlewni zmyciu ulega określona warstwa gleby w całości. Przy znanym składzie granulometrycznym i zawartości próchnicy w poziomie próchnicznym gleb podlegających zmyciu, można sądzić o składzie granulometrycznym i zawartości próchnicy zakumulowanych w osadzie deluwialnym. Wyniki porównania uziarnienia osadów stożka z uziarnieniem poziomu wierzchniego erodowanych gleb okazały się w około 95% zbieżne. Przeciętnie w „piaszczystych” stożkach odkładane jest 60-70% masy wyerodowanego materiału. Materiał glebowy drobniejszy i lżejszy (pyły, części spławialne) pomimo iż stanowi tylko 30-40% całego zmywu, gromadzi w sobie 65-76% próchnicy i składników pokarmowych roślin.